بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله وحده، والصلاة والسلام على من لا نبي بعده :
واقعی بانگەوازی ئیسلامی
مێژووی بانگەوازی ئیسلامی و هەوڵدان بۆ گەڕاندنەوەی خەڵكی بۆ ئیسلامی ڕەسەن و یارمەتی دانیان لەسەر ئەو كارە، لەڕاستیدا ڕێگایەكی هەمیشە پڕ لەدڕك و داڵ و ناڕەحەتی و گرفت بووە، ئەوەش بە هۆی ئەو ئاستەنگ و كۆسپانەی كە هاتوونەتە پێش هەم لەبەردەم بانگخوازە بۆ خوا صوڵحاو و دڵسۆزەكاندا و هەمیش لەبەردەم خودی ئیسلامەكەو زۆری دوژمنان و ناحەزانی بەدرێژایی مێژوو.
جا یەكێك لەو ئاستەنگانە بریتیە لە دوژمنانی ئیسلام لە دەرەوەو ناوەوە، كە ئەمەش بێ شك لە مەترسیدارترین ئەو كۆسپ و گرفتانەیە كە هەمیشە بوونی هەبووە بەدرێژایی رێگاكە، چونكە ئیسلام لەساتە وەختی دەركەوتنی و هەڵهاتنی گزنگیدا، كە وەكو نورێك ژوورە تاریكەكانی رۆشن كردەوە، ئەو ژورانەی كە كەسانی خراپ و هەلپەرست تێیدا خەریكی پیلانگێڕان و هەڵخەڵەتاندنی خەڵكی بوون و دەیانویست خەڵكی پەیوەست بكەن بە جگە لەخواوە و سەرقاڵی خۆ دەوڵەمەند كردن و بەسەرخەڵكدا سەركەوتن بوون، ئیسلام ژورەكانی رووناك كردەوەو ئەوانی بەخەڵك ناساند و خۆیان و كارو كردەوەیانی ڕووماڵ كرد و ئاشكرای كردن. جا بۆیە نامۆ نیە كە ئیسلام هەردەم ئامانجی پێكان بووە لەلایەن دوژمنەكانیەوە، ئەو دوژمنانەی كە هیچ كات لەسەر شتێك یەكدەنگ نەبوون و رێككەوتوو نەبوون وەكو یەكدەنگ و كۆڕان لەسەر دژایەتی كردنی ئیسلام و تێكدانی موسڵمانان، و لەو پێناوەدا هیچ ڕێگایەكیان نەهێشتۆتەوە مەگەر گرتوویانەتە بەر بۆ گەیشتن بە مەبەست و ئومێدی خۆیان. ئەوەش خۆی لەم چەند هەنگاوەدا دەبینێتەوە كە باسیان دەكەین بەكورتی:
یەكەم: نەهێشتنی دەسەڵات و حوكمی ئیسلامی كە خۆی لە خیلافەتدا دەبینێتەوە:
لێرەدا دەبێت دان بەو ڕاستیەدا بنێین – بەداخەوە- دوژمنان لەم هەنگاوەیاندا سەركەوتوو بوون لە داڕمان و هەڵتەكاندنی جێنشینایەتی ئیسلام، و جیاكردنەوەی دین لە دەوڵەت ئەوەش لەسەرەتاكانی سەدەی نۆزدە و لەسەر دەستی بەكرێگیراوی ناپاك لەدینی و ئوممەتی – كەمال ئەتاتورك – و لە پەیماننامەی لۆزاندا كە لەساڵی 1923 ئەنجام درا.
وە بەندەكانی ئەم پەیماننامەیە كە (كرزۆن)ی وەزیری دەرەوەی ئەوكاتی ئینگلتەرا سەپاندی و نووسیەوە پێك هاتبوون لە:
• هەڵوەشاندنەوەی خیلافەت " ئیسلامی " بەهەڵوەشاندنەوەیەكی تەواو و یەكجاری و دەركردنی خلیفە – سوڵتان عبدالحمید – بۆ دەرەوەی سنوور و دەست بەسەراگرتنی سەروەت و سامانەكەی.
• ڕاگەیاندنی بەعەلـمانیبوونی دەوڵەت (جیاكردنەوەی دین لە دەوڵەت).
• توركیا زەمانەتی ئەوە بكات كە هەموو جوڵەیەكی لایەنگر وئەندامە ئیسلامیەكان لەناوببات و پەكیان بخات.
• دەستووری عوسمانی نووسراو لەسەر بنەمای ئیسلام بگۆڕدرێت بەدەستورێكی مەدەنی دانراو.
پاشان ئەو پەیماننامەیە واژۆ كراو چووە بواری جێ بەجێ كردنەوەو وردە وردە كارئاسانی و زەمینە سازی كرا بۆ پەیڕەوو پیادەكردنی سەرجەم بڕگەو بەندەكانی پەیماننامەكە و شۆڕكردنەوەی بۆ نێو كایەكانی كۆمەڵگاو ڕەنگدانەوەی لە نێوكۆمەڵگەدا بەشێوەیەكی فراوان و بەرچاو، بۆیە – ئەتاتورك- بەوردیەوە لەهەوڵی بەجێ هێنانی ناوەرۆكی پەیماننامەكەدا بوو، ئەوەبوو لەساڵی 1925 یاسایەكی دەركرد كە پۆشاك و جل وبەرگی ئیسلامی هەڵوەشاندەوە و لەبری ئەوە گۆڕی بە جل وبەرگی رۆژئاوایی، و لەسەركردنی كڵاوی سەپاند كە سیمبول و هێمای رۆژئاوابوو، وە هەروەها سڵاوی ئیسلامی كە بریتی بوو لە (السلام علیكم ورحمة الله ) گۆڕی بۆ داكەندنی كڵاوەكە یان لاركردنەوەی وەكو هێمایەك بۆ سڵاوكردن، وەكو چۆن رۆژئاواییەكان ئەنجامی دەدەن !!
لەمیانەی ئەو نەخشەڕێگایەدا بۆ سڕینەوەی ناسنامەی ئیسلامی و پاكتاوی ئاینی، بەوەشەوە نەوەستا بەڵكو ئەوەبوو لەساڵی 1928 یاسایەكی تری دەركرد بۆ هەڵوەشاندنەوەی خوێندن و فێركردنی زانستە شەرعیەكان، و بانگدان بە زمانی توركی نەوەك عەرەبی !! و یەكسان كردنی ژن و پیاو لەبابەتی میـراتدا، و هەڵوەشاندنەوەی سیستەمی فرەژنی و لابردنی پیتە عەرەبیەكان و گۆڕینیان بۆ پیتە لاتینیەكان، و نەكردنی رۆژی هەینی بە رۆژی پشووی فەرمی و دانانی رۆژی یەك شەممە لەجیاتی !! ئا بەو شێوەیە بوو بە بابایەكی ئەڵقەلەگوێی رۆژئاواییەكان و هیچ پێشنیار و ڕێنماییەكیان نەما مەگەر ئەم بەوپەڕی دڵسۆزی و زەلیلیەوە بۆی جێ بەجێ دەكردن، هەتا بە تەواوەتی چەتر و سێبەری خیلافەت شوێنەواری نەما و كاریگەری ئەو سیستەمەش هەتا ئێستا بە كۆمەڵگە ئیسلامیەكانەوە دیارە و ئاشكرایە ولا حول ولا قوة إلاّ بِالله.
دووەم: لەناوبردنی قـورئانی پیـرۆز:
لەبەر ئەوەی قورئان سەرچاوەی دەسەڵات و شكۆی ئەم ئوممەتەیە و ئەو بووە هۆی ئەوەی كە موسڵمانان لە خاكی دوورگەی عەرەبیدا لە شوانی مەڕو ماڵاتەوە بگۆڕێت بۆ سەرۆك و سەركردەی هەموو ئوممەتان !! رۆژانێك كە قورئان كتێب و سەرچاوەی حوكم و دادوەری بوو نەوەك كتێبی خوێندنەوە لە پرسەكان و نوشتە و سەرقەبران !!
هەربۆیە دوژمنانمان هیچ درێغیان نەكردووە لە دژایەتی كردنی و بوارنەدان بۆ جێ بەجێ كردنی و لەناوبردنی، نەك لەناوبردنی ئایەت و ووشە و پیتەكانی نەخێر، چونكە ئەوەی زەمانەتی پاراستنی كردووە ئەوە خاوەنەكەیەتی سبحانە وتعالی كە فەرموویەتی: [إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ (9)] (الحجر) . وە ئەو شتەش كە خوا بەڵێنی پاراستنی دابێت ئەوە هیچ كەس و لایەنێك لەسەر ڕووی زەوی هەرگیز ناتوانێت تێكی بدات یان لەناوی بەرێت. بەڵام وا ئەمڕۆ پشكێكی گەورەی ئەو تاوانە لەسەر خودی موسڵمانانە كە قورئانیان پشتگوێ‌ خستووە و تاڕادەیەكی زۆر پشتیان لێ كردووە، بەشێوەیەك كە تەنها دەیخوێننەوە، یان بەناشەرعی بەكاری دەهێنن وپارەی پێ پەیدا دەكەن و .... لەبری ئەوەی كتێبێك بێت فەرمانەكانی جێ بەجێ بكرێت و قەدەغەكراوەكانی نەشكێنرێت، و لەئاست سنوورەكانیدا بوەستین و لەبواری كۆمەڵایەتی و ئابووری و سیاسی و زانستیدا رۆڵ و كاریگەری هەبێت.
ئەوەتا نووسەرێكی نەصرانی بەناوی (كاتلی) دەڵێت: " پێوستە قورئان لە دژی خودی ئیسلام بەكاربهێنین هەتا ئەو كاتەی بەتەواوەتی لەناوی دەبەین، وە دەبێت ئەوە بگەیەنین بە موسڵمانان كە ئەوەی صحیحە لە قورئان تازە نیە و ئەوەش تازەیە ئەوا صحیح نیە ".
یان نووسەرێكی تریان بەناوی (ولیەم جیفۆرد بالكراف) دەڵێت: " هەركاتێك قورئان و شاری مەككە نەمان و لەپێش چاوی وڵاتە عەرەبیەكان وونبوون، ئەوا ئەو كاتە دەتوانین ئەوە ببینین كە چۆن عەرەب پلەپلە بەدوای شارستانیەتی رۆژئاواییەوەن دوور لە موحەممەد و كتێبەكەی ".
سێ یەم: تێكدان و شێواندنی مێـژوو بـیـری ئیسلامی:
بۆ دابڕینی موسڵمان لە مێژووە شكۆدارەكەی و ڕابردووە پرشنگدارەكەی و لەپێناو گوماناوی كردنی تاكی موسڵمان بۆ ئینتیمای و سڕینەوەی ناسنامەی و شێواندنی بیروباوەڕی. هەربۆیە بۆ گەیشتن بۆ ئەو مەبەستە پەنایان بردۆتە بەر زیندوو كردنەوەی چەندین باوەڕی هەڵەو ڕووخێنەر كە پەڕەی پرشنگداری مێژو و هزری ئیسلامی ئاوەژوو دەكاتەوەو چەواشەی موسڵمان دەكات. جا لەو بیـروباوەڕە مەترسیدارانە كە برەویان پێ دراوە وەك:
• زیندووكردنەوەی بیـری بتپەرستی و ئیلحادی.
• زیندووكردنەوەی هزری فەلسەفی و باوەڕی (وحدة الوجود) و حلول و ... لەپاڵ بانگەواز بۆ یەكخواپەرستی و خوا بەیەك دانان.
• زیندووكردنەوەی بیری نەتەوەپەرستی ودەمارگیری، و نوێكردنەوەی تەفسیری قورئان لە رۆشنایی ئەوەدا.
• زیندووكردنەوەی ناكۆكی نێوان موسڵمانان و قەرامیتە و مەزهەبگەرایی.
• زیندووكردنەوەی بیـری موعتەزیلەكان.
• شێواندنی نووسینەوەی مێژووی ئیسلامی.
چوارەم: لەناوبردنی یـەكـڕیـزی موسڵمانان:
ئەوەش بۆ تێكدانی ڕیزی موسڵمانان و شكاندنی دەوڵەتەكانیان و بڵاوكردنەوەی رۆحی لەیەكدووركەوتنەوە ململانێ لەسەر سنوور، و زیندووكردنەوەی ڕەگەزپەرستی سەردەمی نەفامی نەوەك لەنێوان گەلانی موسڵماندا بەڵكو لەنێو ڕۆڵەكانی یەك نەتەوەشدا، بۆ ئەوەی هەمیشە پەرتەوازە ببـن و یەكگرتوو یەكدەست نەبن و لەبری ئەوە ببن بەچەندین حزب و لایەن و زیندووكردنەوەی بیری حزبابەتی و پارچەپارچەكردنی كۆمەڵگەی ئیسلامی بەئامانجی ئەوەی لاواز بن و قورسایی و رۆڵ و كاریگەریان نەمێنێت، ئەوەش ئەمڕۆ دەیبینین وبەپێش چاومانەوەیە باشترین شاهێدە لەسەر ئەو ڕاستیە.
پێنجەم: بانگەواز بۆ ڕووت كردنەوەی ئافرەتان لەپێناو داڕوخانی خێزان و داڕمانی ڕەوشت وئەخلاق (1)
لەیەكێك لە پرۆتۆكۆلاتە صهیۆنیەكاندا ئەم باسە هاتووە كە دەڵێت: " پێویستە كار بۆ داڕمانی ئاكار و ڕەوشت بكەین لە هەموو شوێن و جێگەیەكدا، بەو شێوەیە هەژموون و زاڵ بوونمان مسۆگەر دەبێت. ئەوەتا (فرۆید) لە ئێمەیە و بەردەوام پەیوەندیە سێكسیەكان پەرە پێدەدات لەژێر رۆشنایی خۆردا، بۆ ئەوەی لە تێڕوانینی گەنجاندا شتێك نەمێنێتەوە بەناوی پیـرۆز، و هەموو خەم و ئومێدێكی ببێتە تێركردنی غەریزە و حەز و ئارەزووە سێكسیەكانی، و ئیتر بەو هۆیەوە ڕەوشت و ئاكاری دادەڕوخێـت ".
ئەوەش كە بەداخەوە زیاتر دەبێتە هۆی مەترسیدارتركردنی ئەم كۆسپە و گرفت دروست كردن، ئەوەیە كە چەندین بەكرێ گیراوی ئەو دوژمنانە بوونیان هەیە لەنێو ڕیزەكانی موسڵماناندا، و بەزمانی ئێمە قسە دەكەن، و جل وبەرگی ئێمەی موسڵمانیش دەپۆشن، لەپێناو بەلاڕێدا بردنی ڕۆڵەو نەوەكانمان بە فكر و بیـری بێباوەڕی دوژمنان و بانگەوازە ناڕەواكەیان.
بەڵام خوای گەورە دەفەرموێت: [وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللَّهُ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ (30) ] (الأنفال)
وصلی الله علی محمد
============================
(1) الإباحیة: واتە دەرچوون لە ئەخلاق و ئاداب، یاخود بیرۆكەیەكە كە بانگەشە دەكات بۆ پابەند نەبوون بە ڕێسا و یاساكانی داب ونەریتە جوانەكانی كۆمەڵگە لە ژیاندا، یان ئازاد بوون لەو كۆت و بەندانەی كە چاودێری تاكی پێ دەكرێت، و هانی تاك دەدات بۆ ڕۆچوون لە خراپە و تاوان و سەرپێچی بەبێ ترس و دڵەڕاوكێ‌.